India heeft een zeer lange en rijke muzikale traditie. De twee belangrijkste muzikale stromingen zijn de Hindoestaanse muziek uit het noorden en de Carnatische muziek uit het zuiden van het subcontinent. In beide stromingen neemt de raga een centrale plaats in: anders dan in westerse muziek, die minutieus wordt opgeschreven, heeft Indiase muziek meer het karakter van een improvisatie. De raga is de reeks afspraken die de musici maken over de toonladder, het ritme en het karakter van de muziek. Het is gebruikelijk dat de raga rustig en langzaam begint en uitbundig en snel eindigt. Het instrumentarium bestaat uit snaarinstrumenten zoals de sitar, houtblazers (met name bamboefluiten) en slagwerk; daarnaast neemt de menselijke stem een zeer prominente plaats in. Koormuziek is echter ongebruikelijk in Indiase muziek. 

Omdat India tot 1947 onder Britse heerschappij viel, raakten diverse Britse componisten geïnteresseerd in Indiase muziek. Voor Gustav Holst (1874-1930) was tot de jaren 1900 hevig in de ban van Wagner, maar toen kwam hij in aanraking kwam met Indiase literatuur en muziek. Zijn eerste opera, Sita (1906) is gebaseerd op teksten uit het Indiase epos Ramayana. Muzikaal gebruikt Holst weinig Indiase elementen; qua stijl laat hij zich meer inspireren door Ravel dan door raga’s. Pas in de Choral Hymns from the Rig Veda durft Holst ook gebruik te maken van andere toonladders en ritmes: vijf- en zevenkwartsmaten en overmatige secundes. Het werk bestaat uit vier delen, waarvan A Capelli er drie uitvoert: één deel voor gemengd koor, twee delen voor vrouwenkoor en één voor mannenkoor. De teksten zijn afkomstig uit de Rig Veda, canonieke verhalen uit de wereld van goden en mensen van het hindoeïsme.  

Hoewel Indiase muziek geen traditie van koorzang kent, heeft dit de hedendaagse componist Ethan Sperry er niet van weerhouden koorstukken te schrijven die zijn opgezet als een raga. Hij gebruikt hierbij de menselijke stem om de diverse instrumenten te imiteren; net als in een raga begint de muziek rustig en eindigt ze snel en wordt er van een bepaald, vastliggend ritme gebruik gemaakt. Anders dan in een ‘echte’ raga is Desh van Ethan Sperry helemaal uitgecomponeerd; van improvisatie is geen sprake. 

De Britse componist John Tavener (1944-2013) was zijn leven lang geïnteresseerd in spiritualiteit. In de jaren zeventig trad hij toe tot de oosters-orthodoxe kerk. Hij schreef diverse koorwerken voor de orthodoxe eredienst. Na 2000 kreeg Tavener belangstelling voor islamitische en boeddhistische mystiek. Shunya, voor a cappella koor en een Tibetaanse klankschaal, is een mantra. Achttien minuten lang herhalen de bassen op dezelfde toon het woord ‘shûnya’, wat ‘leegte’ betekent. De andere stemmen in het koor zingen er ‘gegroet, eeuwig licht’ overheen. De Tibetaanse klankschaal en de afwisseling van hoge en lage stemmen maken het een overweldigend en tegelijk meditatief stuk. 

A Capelli reist voor dit programma verder naar het oosten dan het ooit heeft gedaan, om uiteindelijk toch vooral in het westen te blijven: Tavener en Holst zijn weliswaar door oosterse filosofie beïnvloed, maar blijven toch ook trouw aan het westerse principe van uitgecomponeerde, genoteerde muziek. Het is deze ontmoeting tussen oost en west die het programma interessant maakt: niet ‘het mystieke India’, waarbij we zonder hun muzikale traditie echt te begrijpen ons met name op de ‘andersheid’ van Indiase muziek zouden richten, maar meer wat Holst en Tavener in hun zoektocht naar een eigen muzikale en spirituele taal in India gevonden hebben. 

A Capelli gaat in de voetsporen van Holst en Tavener naar het oosten, en hoopt haar publiek een verrassend en verrijkend concert te bieden. 

Programma

Holst 
Hymns from the Rig Veda

intermezzo

Ethan Sperry
Desh

Tavener
A Buddhist Miniature
Shûnya (met Tibetaanse klankschalen)

Op 21 december 2019 gaat A Capelli de binnenstad van Groningen door om ons vernieuwde kerstrepertoire te laten horen. Ons vertrouwde kerstrepetoire – met verschillende Christmas Carols, en koralen van Bach – zijn aangevuld met stukken van oa. John Rutter en Rachmaninov.

We zingen op deze zaterdag in de stationshal van station Groningen, het Waagplein (achter het stadshuis) en op het plein voor het nieuwe Forum Groningen.

On on they send,
On without end,
Their joyful tone
To every home.

Carol of the bells

Op 11 november 1918 zwegen de kanonnen. Een wapenstilstand maakte een einde aan de Eerste Wereldoorlog, het gruwelijkste conflict dat de mensheid tot dat moment had gezien. Miljoenen jonge jongens waren neergemaaid door mitrailleurs, verstikt door gifgas, weggevaagd door artillerievuur… de opluchting was groot toen de oorlog eindelijk voorbij was. Maar was hij wel voorbij? In 1919 werd het Verdrag van Versailles gesloten, waarmee Duitsland werd aangewezen als de aanstichter van de oorlog en daarvoor zwaar werd gestraft – het verloor veel grondgebied en moest miljarden aan herstelbetalingen opbrengen, die de Duitse economie volledig verlamden. Het Verdrag wakkerde bij de verliezers van de oorlog gevoelens van revanche aan – niet alleen in Duitsland, maar ook in Oostenrijk, in Hongarije, in Italië waar men op een veel grotere beloning voor deelname had gehoopt… ‘Dit is geen vrede’, schamperde de Franse maarschalk Ferdinand Foch over het verdrag, ‘dit is een wapenstilstand voor twintig jaar!’ Hij kreeg volkomen gelijk, maar dat wist men in 1919 nog niet.

Het programma beschrijft de catharsis na de catastrofe, de poëzie uit de loopgraven, het verdriet om de verwoesting van oorlog en het verlangen naar vrede. Dit verlangen, ouder dan 1919, ouder dan de Klaagliederen, voelen wij nog steeds – konden wij maar allen verenigd een lied zonder einde zingen!

Programma

Craig Carnahan
Armistice 1918
Tomas Luis de Victoria
Lamentationes: Lectio
Lamentationes: Responsoria
Paul A. Aitken
Flanders Fields
Alex Patterson
Dulce et decorum est
For the Fallen
Horatio Parker
AD 1919
Arvo Pärt
Da Pacem
Bob Chilcott
Everyone sang

Zondag 10 november 15:00 uur
Doopsgezinde kerk Groningen
Zondag 8 december 19:30 uur
Maartenskerk Kollum